Aslan Asker Şvayk 2

Çek yazar Jaroslav Haşek'in (1883–1923) en ünlü romanı olan Aslan Asker Şvayk, 1921'den, yazarın 1923'teki ölümüne kadar bölümler halinde yayınlandı. Şvayk'ı ilk bakışta sevimli ve kıt akıllı bir kahraman olarak görme eğilimi yaygın olmakla birlikte; böyle bir analiz, Şvayk'ın aktif görevden kaçınmaya yönelik zekice girişimlerini ve ordunun operasyonlarına olan keskin anlayışını görmezden gelmek olacaktır. Şvayk'ın her zaman hazırda bir yalanı veya anlatacak bir hikayesi vardır; aptallığı ve hilekarlığı, romanda görüldüğü gibi, beladan kaçmak ve askeri üstlerini alt etmek için kullanır. Kendisini aptal biri olarak tanımlasa da, Şvayk'ın eylemlerinin çoğu bu iddiaya aykırıdır. Romanda görünen odur ki, Şvayk oldukça kurnaz olmasına rağmen, patlak veren savaş çılgınlığını onaylamadığını gizlemek için bir aptallık maskesinin arkasına saklanıyor. Bu belki de Haşek'in bir arkadaşına söylediği şu ifadeyle kanıtlanmaktadır: "Bu dünyada, sadece bir aptalsan özgür olabilirsin."

 

Aslan Asker Şvayk, tıpkı romanın kahramanı Şvayk gibi Haşek'in de savaşı ve otoriteyi reddetmesini yansıtan, Swiftyen tarzda, birçok yönden sert bir hicivdir. Haşek, belki de en büyük ironiyi, bu meşhur savaş romanına tek bir savaş sahnesi koymayarak yapıyor.