Amida’nın Ruhu_{Diyarbakır'dan İstanbul'a Likörlü Hayat}

Ermenice ismi Amida ya da Dikranagerd, Kürtçe ismi Amed olan Diyarbakır’da doğup büyüyen Silva Özyerli, Diyarbakırlı Hıristiyanların yok olmaya yüz tutmuş likör kurma kültürünü zengin bir anlatıyla okurlara sunuyor. Özyerli’nin hafızasında canlanan Diyarbakır hikâyeleri, yazarın uzun yıllara dayanan araştırmalarının ve tecrübelerinin meyvesi olan eşsiz likör tariflerine eşlik ediyor. Amida’nın Ruhu: Diyarbakır’dan İstanbul’a Likörlü Hayat, likörün coğrafi ve tarihsel hikâyesine ışık tutarken, Diyarbakır’ın unutulmuş geçmişini ve insanlarını yeniden gün ışığına çıkarıyor. Erkin Ön’ün fotoğraflarıyla zenginleşen, likör yapımı ve likör kültürü üzerine kapsamlı bir çalışma içeren Amida’nın Ruhu, bu literatürün nadir örneklerinden biri olarak karşımıza çıkıyor.

Yeni gelen gruptakiler dedemlere yakın bir yerde ziyafet sofralarını kurmuş ve oturmuşlar. Ziyafet sofrası dediğim bir nevi çilingir sofrası ama sazlı sözlü, şarkılı türkülü olanından. Yemyeşil çimenlere serili kilim üstünde örüklü peynirin yanı sıra yandaki bostandan alınan bir kavun, karpuz veya kütür kütür hıyarın soğuması için Dicle’nin soğuk suyuna bırakıldığı, gölgesine sığınılan bir ağaç dalından koparıldığı an suyu akmaya başlayan kumalı şeftali, incaz dediğimiz birkaç boy ve renkteki can eriği, khaş khaş dediğimiz hafif mayhoş ferik elması veya armudun, rakı, şarap ve rengârenk rohlara, yani ruhlara, yani likörlere meze edildiği bir sofra. Kadehler elden ele dolaşır, dudaktan dudağa, gönülden gönüle değerdi. Bazı sabırsızlar sıranın kendisine gelmesini bekleyemez, cebinden çıkardığı çakıyla elma, armut veya can eriğinin içini el çabukluğuyla hemencecik oyar, meyveyi bardağa dönüştürürdü. Dedemlerden yan kilime Nerig üzümünden yapılmış şarap giderken, yan kilimden de Midyat’ın pek makbul Aynkaf üzümünden yapılmış rakı gelirdi. Çakırkeyif çalgıcılar müziğin tellerine daha güçlü dokunur, notalar dile gelir, taksim olur, peşrev olur, bazen nihavent, bazen saba, bazen de kürdilihicazkâr makamında akar, Dicle’nin şırıltısına karışır, mutluluk ve eğlence arşa ulaşırdı.

Silva Özyerli